Renzo Martens woont en werkt in Brussel, Amsterdam en Congo. Hij studeerde politicologie in Nijmegen en volgde kunstopleidingen aan de Koninklijke Academie in Gent en de Rietveld Academie in Amsterdam. In 2013 werd Renzo Martens benoemd als World Fellow aan Yale. Martens werkt momenteel aan een PhD in de kunsten aan de School of Arts in Gent. Hij verwierf internationale bekendheid met zijn controversiële documentaire Episode III: Enjoy Poverty (2009), over hoe Congo zijn armoede te gelde kan maken. Hij leerde bijvoorbeeld lokale fotografen hun armoede in beeld te brengen. Op 27 augustus werd bekend dat Renzo Martens de Amsterdamprijs voor de Kunst 2015 heeft gewonnen.
In 2012 richtte Martens het Institute for Human Activities (IHA) op, een onderzoekscentrum gericht op de vraag hoe creativiteit een vliegwiel kan zijn voor wereldwijde economische gelijkheid. De locatie is een voormalige Unilever-plantage in de jungle van Congo. Martens noemt het proces dat hij op gang wil brengen ‘reversed gentrification’: in plaats van dat kunst economische voordelen brengt in het Westen, wil hij dat straatarme Congolese plantagearbeiders van de economische effecten van kunst gaan profiteren. Lokale plantagearbeiders maken zelfportretten van rivierklei, die te broos zijn om te vervoeren. Via moderne technieken worden de beelden driedimensionaal gescand. In Nederland worden de scans met een 3D-printer geprint waarna er een mal van wordt gemaakt. Een chocolatier giet het beeld in chocolade waarvan de cacao kan worden getraceerd naar Congo. Grote cacaobeelden worden tentoongesteld in kunststeden als Berlijn, Londen en Amsterdam, kleine chocolade zelfportretten worden verkocht in grote oplage. Zo organiseert het IHA met succes een inkomstenbron voor de plantagearbeiders. Een uniek moment: voor het eerst in de geschiedenis wordt betaald voor de gevoelens van plantagearbeiders, niet alleen voor hun arbeidskracht. De chocoladehoofdjes zijn een eerste, succesvolle casestudy voor economische diversificatie in het gebied.
Karin Sluis, algemeen directeur van Witteveen+Bos: ‘We zijn trots dat we Renzo Martens dit jaar de prijs mogen overhandigen. Hij is een veelbelovende kritische kunstenaar die moderne digitale technieken zoals film en 3D-printen inzet om belangrijke maatschappelijke vraagstukken aan de orde te stellen. Hij weet zo letterlijk en figuurlijk afstanden te overbruggen. Wij zijn onder de indruk van zijn onderzoek naar de rol van kunst in het oplossen van wereldwijde economische ongelijkheid. Als ingenieursbureau herkennen we zijn maatschappelijke ambities. Het mooie van de chocoladebeelden is dat de gegenereerde opbrengsten naar de plantagearbeiders zelf gaan. Vervolgens gaat Renzo een stap verder en wil hij een creatieve economie creëren op een plek waar dat onmogelijk lijkt. We hopen dat het winnen van onze prijs hem helpt en dichterbij zijn doel zal brengen.’
Volgens de onafhankelijke jury van de Kunst+Techniek-prijs stelt Martens centrale vragen over de wijze waarop geld, technologie en kennis instrumenten zijn die zich in bepaalde regio’s van de wereld bundelen en andere gebieden daarvan uitsluiten. Het raakt aan de kern van onze technologische cultuur. Unaniem zijn zij van mening dat Renzo Martens technologie op een betekenisvolle en innovatieve manier inzet en daarmee de terechte winnaar van 2015 is. De Witteveen+Bos-prijs voor Kunst+Techniek wordt jaarlijks uitgereikt tijdens een bijeenkomst in de Bergkerk in Deventer. De oeuvreprijs bestaat uit een geldbedrag van vijftienduizend euro, een boek over het werk van de kunstenaar en een expositie in de Bergkerk.
Foto boven: Ernst van Deursen - Bovenste foto rechts: Ladislav Zajac - Foto rechts midden en onder: IHA
